روایت فرزند یک شالی‌کار از رنجِ برنج - شالیزارها را تبدیل به ویلا نکنید.

 فرصت اشتغال در کشاورزی شمال تمامی ندارد، اما سیاستگذاری‌ها کلان نابه‌جا، مردمان این خطه را ناچار می‌کند که اشتغال طبیعی، مستقلانه و مناسب خود را رها کنند و به دنبال شغل‌های جدید در کلانشهرها بگردند.

من فرزند یک شالی‌کارم. همان شالی‌کارانی که برنج «به‌رنج» و با خون دل خوردن‌های بسیار به دست می‌آورند. شالی‌کارانی که امسال را با کم‌آبی و خشکسالی سپری کرده‌اند. شاید خبر نداشته باشید، اما در سال جاری، بسیاری از چاه‌های آب مناطق شمالی کشورمان خشک و خسارت فراوان دیده‌اند. شالی‌کارانی هستند که ناچار شده‌اند شالیزارهای ناچیزشان را رها کنند. شالی‌کارانی که دیگر زیر بار واردات بی‌رویه و بی‌نظارت برنج خارجی، رمقی برای برنج‌کاری ندارند. شالی‌کاران بی‌گناهی که همواره در معرض اتهامات مبنی بر فروش زمین‌های کشاورزی و ساخت‌وسازهای غیرمجاز بوده‌اند. شالی‌کارانی که همواره موقع برداشت محصول، استرس و اضطراب فروش آن را دارند.

من فرزند یک شالی‌کارم. همان شالی‌کارانی که هر سال قوانین پر زرق و برقی برای حمایت از آن‌ها به تصویب قانونگذاران کشورمان می‌رسد. اما وقتی زمان برداشت محصول می‌رسد، می‌توان اوج بی‌توجهی شالی‌کار و شالی‌کاری را به چشم دید؛ زمانی که برنج خارجی حتی به راحتی در بازارهای استان‌های شمالی کشور عرضه می‌شود. ظاهرا قانون اجازه واردات برنج در زمان برداشت محصول کشاورزان داخلی را نمی‌دهد، اما افرادی هستند که روش دور زدن قانون را به خوبی آموخته‌‌اند. افراد صاحب نفوذی که چند ماه پیش از برداشت محصول، انبارهای‌شان را پر از برنج‌های وارداتی می‌کنند و هنگامی که همزمان برداشت و فروش محصولات شالی‌کاران داخلی می‌رسد، بازار داخلی را پر از محصولات خارجی می‌کنند.

من فرزند یک شالی‌کارم. همان شالی‌کارانی که می‌بینند چگونه دولت ژاپن در طول نیم قرن گذشته ازحمایت از کشاورزان کشورش کوتاه نیامده است؛ ژاپنی که با این منطق که خودکفایی در تولیدات کشاورزی برای امنیت غذایی این کشور از اهمیت بسیاری برخوردار است. از سال‌ها پیش جلوی واردات برنج را گرفته و نگذاشته که کمر شالی‌کاران کشورش زیر بار واردات بی‌رویه خم شود. شاید برای نخبگان سیاسی کشورمان جالب باشد که ژاپن عضو سازمان تجارت جهانی، هنوز حاضر نشده است که تعرفه‌های سنگین وضع‌شده بر واردات برنج را بردارد. در هشتمین و آخرین دور از ادوار مذاکراتی موافقت‌نامه عمومی تعرفه و تجارت (گات)، یعنی دور اروگوئه (بین سال‌های 1986- 1994)، این کشور حاضر نشد ممنوعیت واردات برنج را بپذیرد. هرچند در سال‌های اخیر و تحت فشارهای کشورهایی چون ایالات متحده و استرالیا، صحبت از اصلاحات در بخش کشاورزی ژاپن به میان می‌آید، اما لابی قدرتمند کشاورزان و شالی‌کاران این کشور، کمتر زیر بار این اصلاحات رفته‌اند و دولت را به دلیل پیگیری این اصلاحات تحت فشار قرار می‌دهند. در راستای این اصلاحات، تلاش بر آن است که به برنامه یارانه برنج خاتمه داده شود و ژاپن به «پیمان تجاری شراکت ترانس‌پاسیفیک» بپیوندد. گرچه این پیمان امکان رقابت شرکت‌های ژاپنی را با شرکت‌های خارجی فراهم می‌کرد، اما در عین حال محصولات کشاورزی خارجی فراوانی را وارد این کشور نیز می‌کند. به همین دلیل لابی‌های قدرتمند کشاورزان این کشور سد راه این نوع اصلاحات و پیوستن به این نوع پیمان‌ها می‌شوند. هم‌اکنون دولت ژاپن نمی‌تواند منافع شالی‌کاران ژاپنی را در توسعه و امنیت غذایی کشورشان نادیده بگیرند. تاکنون چندین دور مذاکره میان کشورهای شرکت‌کننده در «پیمان تجاری شراکت ترانس پاسیفیک» صورت گرفته است، اما همه آن‌ها به مانند آخرین دور مذاکرات که به اوایل سال‌جاری میلادی بر می‌گردد، به نتیجه نرسیده و به شکست انجامیده است. یکی از علت‌های مهم شکست این مذاکرات، نگرانی ژاپن از نابودی بازارهای کشاورزی خود در نتیجه پیوستن به این پیمان بوده است. هم‌اکنون با وجود مخالفت شدید ایالات متحده، این مساله از مذاکرات دور آخر در سال 2015به طور کلی مستثنی شد.

من فرزند یک شالی‌کارم. همان شالی‌کارانی که به خوبی می‌دانند برنج داخلی در پیوند با امنیت غذایی مردمان کل کشورمان است. ظاهرا عده‌ای هنوز درک نکرده‌اند که غذا و تامین امنیت آن به مانند تامین انرژی که یک کالای عمومی و استراتژیک است، به حمایت بی‌دریق دولت نیاز دارد. وقتی می‌بینیم که محصولات و صنایع غیرضرور در حمایت تعرفه‌ای و یارانه‌ای قرار می‌گیرند، چرا نباید محصولات کشاورزی و برنج که از اهمیت بسیار زیادی برخوردارند، مورد لطف جدی دولت قرار گیرند. یعنی اهمیت کشاورزی و برنج از تولید خودروی داخلی با آن کیفیت نازل هم کمتر است. چرا حاضریم هر طوری که شده، از صنعت خودروسازی با تعداد اشتغال حدود یک میلیون در کشورمان حمایت کنیم، اما وقتی نوبت به کشاورزان با آن جمیعت انبوه درگیر آن می‌رسد، از زیر بار مسوولیت دولت شانه خالی می‌کنیم. غذا و تامین امنیت آن یک کالای لوکس و تجملی نیست، تامین امنیت آن به مانند خدمات درمانی، آموزشی و انرژی، ضروری است که باید دولت آن را مورد حمایت جدی قرار دهد.

من فرزند یک شالی‌کارم. همان شالی‌کارانی که برخی سیاست‌گذاری‌های کلان، آن‌ها را ناچار کرده است که از کشت ارقام پرمحصول برنج که برای خودکفایی کشورمان لازم است، دست بکشند و به کشت محصولاتی با هزینه‌ای پایین‌تر و صرفه اقتصادی بیشتر (ارقام کم‌محصول) روی بیاورند. شاید برای‌تان جالب باشد بدانید که برنج‌های کم‌محصول و عطری شمال که عموما آن را با نام طارم می‌شناسند، در سال‌های نخستین دهه 80 جذابیت کشت خود را از دست داده بود و هر سال سطح کمتری به زیر کشت این محصول می‌رفت. این به معنای آن بود که برنج‌کاران بیشتر به کشت ارقام پرمحصول روی آورده‌اند؛ چراکه سیاست‌های حمایتی لازم وجود داشت و قیمت مناسب تضمینی دولت آن‌ها را دلگرم به کشت هرچه بیشتر این محصولات می‌کرد. اما در سال‌های اخیر کمتر نقاطی در شمال وجود دارد که زیر کشت ارقام پرمحصول برود. این یعنی جایی از سیاست‌گذاری‌های کلان می‌لنگد. شالی‌کار براساس منطق عقلانیت بازار عمل می‌کند، اگر محصولی به صرفه‌تر باشد، همان را کشت می‌کند و حال که شرایطی فراهم آمده که کشت ارقام پرمحصول برنج بهینه نیست، آن‌ها به کشت ارقام کم‌محصول روی آورده‌اند.

من فرزند یک شالی‌کارم. همان شالی‌کارانی که هزاران بار درباره اشتغال جوانان و اشتغال‌زایی می‌شنوند، اما با سیاست‌گذاری‌های غلط و بی‌تدبیری‌ها، یک به یک اشتغال در زمینه کشاورزی از بین می‌رود. شاید باورتان نشود، اما شالیزارهای شمال در هر فصلی قابل کشت است، حتی اگر در سردترین فصل سال هم از زمین‌های کشاورزی شمال بازدید کنید، خواهید دید که این زمین‌ها یا زیر کشت هستند یا اینکه عدم صرفه اقتصادی، کشاورز را مجبور کرده است از کشت محصول صرفه‌نظر کند. اصولا فرصت اشتغال در کشاورزی شمال تمامی ندارد و فرد مشغول به آن در هر فصلی می‌تواند کسب درآمد کند. اما اوضاع نابه‌سامان و سیاستگذاری‌ها کلان نابه‌جا، مردمان این خطه را ناچار می‌کند که اشتغال طبیعی، مستقلانه و مناسب خود را رها کنند، و به دنبال شغل‌های جدید در کلانشهرها بگردند و حتی اشتغال دولتی را تجربه کند.

من فرزند یک شالی‌کارم. همان شالی‌کارانی که دکان‌های برنج‌فروشی و بوجاری‌شان را صد هزار مرتبه بر بنگاه‌های مشاوران املاک ترجیح می‌دهند. بنگاه‌هایی که چوب تاراج بر زمین‌های شمال می‌زنند و به بهایی ناچیز آن را از چنگ کشاورز مظلوم در می‌آوردند. البته فراموش نکنیم که در نهایت امر همه کاسه کوزه‌ها سر همین کشاورزان می‌شکند و آن‌ها هستند که در مظان اتهام قرار می‌گیرند.

من فرزند یک شالی‌کارم. همان شالی‌کارانی که آنچه بر آن‌ها در دشت‌های شمال کشورمان می‌گذرد، سخت ملال‌آور و دردناک است. کسی که این درد و رنج را از نزدیک لمس کند، به خود اجازه نمی‌دهد ذره‌ای نقد را متوجه آن‌ها کند. طاقت نقد به اصطلاح فرهنگی و انداختن مشکلات گردن مردم را نخواهد داشت، چراکه این را نقد غیرمنصفانه خواهد دانست. چگونه با این همه «رنج»، نقد را متوجه این رنجبران کنیم.

من فرزند یک شالی‌کارم. همان شالی‌کارانی که صدای آن‌ها به گوش نمی‌رسد. اصولا عادت کرده‌ایم که نقل قول‌های خوبی از روشنفکران غربی کنیم، توسعه کشور را با توسعه غربی مقایسه کینم، مردم خودمان را در مقام مقایسه با مردمان غربی قرار دهیم و به راحتی تقصیر را به گردن مردم بیندازیم و به این ترتیب خلاص شویم.

من فرزند یک شالی‌کارم. از شما نخبگان سیاسی تقاضا دارم، اجازه دهید نوازش نسیم شالیزاری را باز هم حس کنیم. شما را به خدا قسم، اجازه ندهید که این نسیم لابه‌لای ساختمان‌سازی‌ها و ویلاسازی‌ها گم شود. اجازه ندهید صدای قورباغه‌های شالیزاری و رودهای پر پیچ و خم برای ما رویا، و جای آن را صدای بوق و کرنای ماشین‌های چند صد میلیونی غریبه‌ها بگیرد. از شما تقاضا دارم که عطر برنج شمالی را از سفره‌های مردم کشورم نگیرید.

من فرزند یک شالی‌کارم. از شما نخبگان سیاسی تقاضا دارم بگذارید قلب‌های پدران‌مان در دل هامون‌های سرسبز شمال بتپد. اجازه دهید، شالیزارهایمان پابرجا بماند. اجازه دهید، فرزندان شالی‌کار در کنار شالیزارها، در کنار کلبه‌های شالیزاری کوچک‌شان، در کنار جاده‌ها و رودهای پر پیچ و خم‌ دشت‌های‌شان متولد و این زییایی ذاتی را حس کنند.

این مطلب از طرف آقای وحید قربانی دانشجوی دکترای روابط بین‌الملل دانشگاه شهید بهشتی  تهیه  و برای وبلاگ روستای میله ارسال شده است.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: